مشروطه و تأملات فراواژه‌گزینانه

موسی غنی‌نژاد:

تقی‌زاده مقالۀ معروفی دارد زیر عنوان «لفظ مشروطه» که در آن می‌گوید مشروطه از کجا آمده است. توضیح می‌دهد که مشروطه از عثمانی آمد و در ایران برای مردم خصوصاً مردم سنتی مأنوس نبود. می‌گوید در آن شوروشوقِ زمان مشروطه، در تبریز، عده‌ای از مشروطه‌خواهان رفتند این‌ طرف‌ و آن‌ طرف و برای مشروطه تبلیغ می‌کردند.

یک روز نزد یکی از علمای تبریز، به‌اسمِ آقاصادق تبریزی که اعلم روحانیون تبریز بود می‌روند و از مشروطه می‌گویند. پاسخ می‌دهد این‌که شما می‌گویید خیلی چیز خوبی است؛ اما من این لفظ را نشنیده بودم. ما در ایران این لفظ را نداشتیم. می‌گویند بله نداشتیم. می‌گوید از کجا آوردید؟ می‌گویند از فرنگ.

می‌پرسد آن‌جا به آن چه می‌گویند، مشروطه که نمی‌گویند؟! پاسخ می‌دهند که آن‌جا به مشروطه می‌گویند «کنستیتوسیون». می‌گوید پس شما هم بگویید کنستیتوسیون. می‌دانید چرا؟ چون در فرهنگِ‌لغت آن‌جا، این یک معنی دارد که نمی‌شود خرابش کرد؛ ولی اگر بگویید مشروطه، مشروطه معلوم نیست چیست و هر کس تعبیری از آن می‌کند و کارتان خراب می‌شود.

سیروس علی‌نژاد، چند گفت‌وگو دربارهٔ تجدد، گفت‌وگو با موسی غنی‌نژاد، چ۳: ۱۳۹۶، تهران: آگاه، ص ۱۳۰ و ۱۳۱.

محفل قهوۀ قجری

نکتۀ روایت‌شده در نشست ۱۰

۲۲ آذر ۱۴۰۱

@paydarmoeen