معرفی و ارزیابی بهترین نویسندگان رئالیسم جادویی

دسته


معرفی و ارزیابی بهترین نویسندگان رئالیسم جادویی 

 

مکتب ادبی رئالیسم جادویی چیست و چگونه شکل گرفت؟

رئالیسم جادویی«Magical realism» در واقع مکتب ادبی مشتق شده از مکتب رئالیسم می‌باشد. مکتب ادبی رئالیسم بین سال های 1830 تا 1900 رواج داشت اما مکتب ادبی رئالیسم جادویی از 1935 تا زمان حال رواج دارد.

رئالیسم جادویی مکتبی ادبی است که در آن جادو یا حوادث خارق العاده (جادو) با حوادث عادی و واقعی (رئال) ترکیب می‌شود؛ آن هم بدون القای حس تعجب و تردید در دل مخاطب و داستان. اتفاقات و حوادث فرامنطقی، شگفتی، تاثیرپذیری‌ها و نقدهای سیاسی و فرهنگی، مبهم بودن مرز بین خیال و واقعیت، اغراق، استفاده گسترده از تکنیک جریان سیال ذهن (و درهم ریختن زمان)، رویا و خیال، از جمله ویژگی‌های مکتب ادبی رئالیسم جادویی است.

به عبارتی دیگر می‌توان گفت رئالیسم جادویی  یک سبک نویسندگی است که در آن عناصر واقعیت و خیال به طور همزمان و ترکیبی در داستان یا رمان حضور دارند. در این سبک، داستان‌ها و رمان‌ها به طور کلی در قالب واقعیت زندگی روزمره قرار دارند، اما عناصر جادویی، غیرمعمول و فانتزی نیز در آنها وجود دارند.

در رئالیسم جادویی، اتفاقات و رویدادهای غیرمعمول و خارق‌العاده به طور طبیعی و بی‌درنگ در داستان رخ می‌دهند، بدون اینکه شخصیت‌ها یا نویسنده تعجب کنند. این سبک نویسندگی بر آن است که خواننده را در یک دنیای موازی و خیالی غرق کند و به او اجازه دهد تا تجربه‌هایی خارق‌العاده و غیرممکن را در میان واقعیت‌های زندگی روزمره بچشاند.

در سال‌های اخیر داستان‌های بسیاری در قالب این مکتب ادبی ساخته و پرداخته شده‌اند که در سراسر دنیا، با استقبال گسترده مردم مواجه شده‌اند. از جمله بزرگترین نویسندگان مکتب ادبی رئالیسم جادویی در ادبیات می‌توان به نام‌های بزرگی هم‌چون «گابریل گارسیا مارکز»، «کارلوس فوئنتس»، «میخائیل بولگاکف»، «هاروکی موراکامی»، «ایتالو کالوینو»، «رضا قاسمی» و «هوشنگ گلشیری» اشاره کرد.

 

بهترین رمان‌های سبک رئالیسم جادویی جهان

 

۱. صد سال تنهایی از

«گابریل گارسیا مارکز»

 

«صد سال تنهایی» برجسته‌ترین رمان گابریل گارسیا مارکز و یکی از بزرگ‌ترین آثار ادبی آمریکای لاتین است که در سال 1967 منتشر شد. رمان صد سال تنهایی یکی از شاهکارهای ادبیات رئالیسم جادویی است که تحت تاثیر فرهنگ آمریکای لاتین و مکتب ادبی مدرنیسم به نگارش درآمده است. به رمان صد سال تنهایی لقب «رمانِ رمان‌ها» را نیز داده‌اند. همچنین، مارکز در سال 1982 موفق به دریافت جایزه نوبل ادبیات شده است.

صد سال تنهایی روایتی است پر رفت و آمد از نسل‌های مختلف خانواده‌ای به نام “بوئندیا”. نویسنده در خلال توصیفات دلنشین و عمیق خود از نحوه زندگی اعضای این خانواده، داستان ظهور و سقوط شهری خیالی به نام “ماکوندو” را نیز روایت می‌کند. مارکز در رمان حجیم صد سال تنهایی، به بسیاری از مفاهیم انسانی مانند عشق، شهوت، قدرت طلبی، مرگ، جنگ، جوانی، جستجو برای معنا، سیاست، فرهنگ و وضعیت اجتماعی می‌پردازد. این رمان به یاد ماندنی نمادی از بازنمایی زندگی انسان‌ها در عالمی نیمه واقعی- نیمه خیالی است. رمان «عشق سالهای وبا» (عشق در زمان وبا) نیز، از همین نویسنده، یکی از بهترین رمان‌های مکتب ادبی رئالیسم جادویی است.

 

۲. مرشد و مارگاریتا از

«میخائیل بولگاکف»

 

«مرشد و مارگریتا» مشهورترین و خاص‌ترین اثر میخائیل  بولگاکف است که در قالب ژانرهای گروتسک و ماجراجویی نوشته شده است. بولگاکف این رمان را تحت تاثیر مستقیم نمایشنامه بزرگ «فاوست» اثر گوته به نگارش درآورده است. این اثر به یاد ماندنی، به دلیل عقاید ضد کمونیستی نویسنده، برای اولین بار به صورت سانسور شده در سال 1966 منتشر شد و سپس در سال 1969 بود که نسخه بدون سانسور آن اجازه انتشار پیدا کرد. رمان مرشد و مارگاریتا درون مایه‌ای فلسفی دارد و اتفاقات فراطبیعی، طنز سیاه و تغییر زوایای دید در داستان، آن را بسیار خاص کرده است.

رمان مرشد و مارگاریتا دو خط داستانی کاملا متفاوت و در عین حال بهم تنیده و جادویی دارد. در یک خط داستانی، شیطان در قالب مردی عجیب درون شهری در روسیه مشغول ایجاد هرج و مرجی باورنکردنی است. در خلال خراب کاری‌های شیطان و خدمتکارانش، شاهد عشق دو شخصیت اصلی رمان، “مرشد” و “مارگاریتا” هستیم. عشق پرفراز و نشیب مرشد و مارگاریتا و تقاطع آن با شیطان و کارهایش، روایاتی بی‌نظیر را می سازد. در دیگر خط داستانی رمان، ملاقات و تقابل “پیلاتس” و “حضرت مسیح” را شاهد هستیم.

۳. آئورا از «کارلوس فوئنتس»

 

«آئورا» رمانی کوتاه و مشهور از کارلوس فوئنتس، نویسنده بزرگ آمریکای لاتین می‌باشد که برای اولین بار در سال 1962 منتشر شد. این رمان یکی از جالب‌ترین و خاص‌ترین نمونه‌های رئالیسم جادویی می‌باشد؛ زیرا که فضای رویاگونه بسیار جذابی را خلق کرده است. رمان آئورا به سبک راوی دوم شخص نوشته شده است و جریان زمان در آن برای شخصیت‌ها، کاملا خطی نیست. فوئنتس موفق به دریافت جوایز ادبی بسیاری مانند جایزه استوریاس (1994) و میگل دو سروانتس (1987) شده است.

 

شخصیت اصلی رمان آئورا، “فیلیپه مونترو” جوانی تاریخ‌دان می‌باشد که برای مرتب کردن و ویرایش خاطرات شوهر پیرزنی مرموز استخدام می‌شود. او به خانه تاریک و عجیب پیرزن نقل مکان می‌کند اما آنجا دلباخته دختری جوان در خانه پیرزن به نام “آئورا” می‌شود. فضای خانه و رفتارهای پیرزن و دختر بسیار عجیب و رویاگونه هستند. همه چیز زمانی به اوج خود می رسد که مونترو حقایقی را از زندگی پیرزن و دلیل ارتباط هویتی و جداناپذیرش را با آئورا متوجه می شود.

۴. شهرهای بی‌نشان «نامرئی» 

«ایتالو کالوینو»

 

رمان «شهرهای بی نشان» برای اولین بار در سال 1972 منتشر شد. ایتالو کالوینو نویسنده و مقاله نویس مشهور و معاصر ایتالیایی بود که آثارش بیشترین میزان ترجمه در کشورهای انگلیسی زبان را داشته است. رمان شهرهای بی‌نشان را زیباترین اثر کالوینو خوانده‌اند. کالوینو یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان مکتب پست مدرنیسم و رئالیسم جادویی در ادبیات بود و آثارش به عنوان شاهکارهای این سبک ها قلمداد می‌شوند.

شهرهای بی‌نشان رمانی است پست مدرن و جادویی. این رمان، مانند آثار کلاسیک کهن، سفری است معنوی به گوشه و کنار‌های ناشناخته جهان بیرونی و درونی انسان. راوی این رمان “مارکوپولو” معروف است که داستان سفرهایش از 50 شهر را برای “قوبلای خان مغول” روایت می‌کند. کالوینو با قرض گرفتن شخصیت مارکوپولو و سخن گفتن به جای او، داستان‌های فلسفی از شهرهایی را بازگو می‌کند که همگی تخیلی و ساخته ذهن نویسنده‌اند. تمامی شهرهایی که کالوینو در این رمان از آن‌ها سخن می‌گوید، ریشه در واقعیت دارد و به نوعی بازنمایی شهرهای واقعی در دنیای ادبیات داستانی کالوینو هستند؛ اما همه آن‌ها با عنصر داستانیِ جادو پیوند خورده‌اند.

 

۵. سایه باد

«کارلوس روئیث ثافون»

 

رمان «سایه باد» اثر کارلوس روئیث ثافون یکی از پرفروش‌ترین و بهترین رمان‌های اسپانیایی معاصر است که در سال 2001 منتشر شد. تاکنون بیش از 15 میلیون نسخه از این رمان در سراسر دنیا به فروش رفته و به بیش از 40 زبان مختلف دنیا ترجمه شده است. رمان سایه باد اولین قسمت از سه گانه‌ی «قبرستان کتاب‌های فراموش شده» است.

 

سایه باد در واقع رمانی است به سبک رئالیسم جادویی و در ژانر معمایی و گوتیک که با تکنیک داستان در داستان نوشته شده است. شخصیت اصلی این داستان کودکی ده ساله است به نام “دانیل سمپره” که پدری کتاب‌فروش دارد. دانیل که در دنیای در حال ترمیم پس از جنگ اسپانیا و همراه با غم از دست دادن مادرش در چهار سالگی زندگی می‌کند، غرق در کتاب‌ها شده است. روزی دانیل همراه با پدرش به «قبرستان کتاب‌های فراموش شده» می‌رود و رمانی به نام سایه باد اثر “خولین کاراکس” را پیدا می‌کند. او تمام شب را به خواندن این رمان عجیب می‌پردازد اما، این تازه شروعی بر ماجراهای جذاب و جادویی او می‌شود.

بهترین رمان‌های سبک رئالیسم جادویی ایران

 

۱. شازده احتجاب

«هوشنگ گلشیری»

 

کتاب «شازده احتجاب» اولین رمان کوتاه هوشنگ گلشیری است که در سال 1348 برای اولین بار منتشر شد. هوشنگ گلشیری یکی از تاثیرگذارترین و مشهورترین داستان‌نویسان ایرانی بود که رمان شازده احتجاب را، خوش‌اقبال‌ترین اثر خود می‌دانست. برای یادبود نام هوشنگ گلشیری، هرساله جایزه‌ای ادبی توسط بنیاد هوشنگ گلشیری به نویسندگان اهدا می‌شد.

 

کتاب شازده احتجاب از اولین نمونه‌های ادبیات رئالیسم جادویی در ایران است که به سبک جریان سیال ذهن نوشته شده است. علارغم استفاده از راوی سوم شخص (دانای کل)، زاویه دید رمان بین راوی‌های اول شخص، در زمان‌های مختلف، دائم در رفت و برگشت می‌باشد. موضوع کلی کتاب شازده احتجاب در مورد فروپاشی نظام شاهنشاهی و سنتی ایران است که در خلال زندگی فلاکت‌بار حال حاضر شاهزاده‌ای پیر (شازده) و خاطرات وهم‌آمیز گذشته‌اش، به صورت نمادین بیان می‌شود.

۲. عزاداران بیل

«غلامحسین ساعدی»

در برخی از آثار ساعدی اعم از نمایشنامه و داستان، بیش از همه ویژگی‌های رئالیسم جادویی، آفرینش موجودات وهمی و استحاله شخصیّت‌های مدّنظر قرار گرفته است. برخی از وجوه این سبک، در آثار برجسته او مانند عزاداران بَیل، مولوس کورپوس، آشفته حالان بیداربخت و ترس و لرز منعکس است. از جمله این وجوه، عناصر نامتجانس؛ بویژه موجودات عجیب و ترکیبی میان انسان و حیوان در آثار اوست. به نظر می رسد که دلیل گرایش نویسنده، به این شیوه، شرایط دشوار سیاسی و اجتماعی روشنفکری در دهه‌های سی، چهل و پنجاه باشد.

 

 

 

2 پاسخ

  1. سلام مهناز عزیزم.
    بسیار عالی نوشته ای. دقت و دسته بندی و انتخاب بهترینها ، نشان از آگاهی و مطالعه مناسب و دقیق داره.
    آفرین .عزیزم.
    مهناز جانم.فکر کنم فونت شما ، کمی درشت تر باشه .خواننده با گوشی ‌، راحت تر مطالعه می‌کند.
    موفق باشی.

    1. متشکر عزیزم که وقت گذاشتید و خوندید و متشکر از نظر دادنتون. آره فونتم به گفته استاد کلانتری استاندارد نیس ولی نتونستم عوضش کنم اما گویا برای سایتم یک حسن محسوب میش.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *